Đầu tư, kinh doanh theo luật mới: Vẫn hồi hộp về thủ tục

Dịch vụ logistics không còn là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện (Ảnh: Bốc dỡ hàng tại cảng Cát Lái, TPHCM). Ảnh: CAO THĂNG

“Cởi trói” cho doanh nghiệp

Theo các chuyên gia, việc thay đổi một số điều khoản trong luật hứa hẹn tạo thuận lợi và mang đến cho DN nhiều cơ hội mới. Tuy nhiên, để áp dụng các điều luật hiệu quả và an toàn, DN cần nắm kỹ các điều khoản, hệ quả pháp lý và rủi ro có thể phát sinh.
Luật Đầu tư 2020 đã làm rõ nguyên tắc, điều kiện áp dụng từng hình thức lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất như đấu giá quyền sử dụng đất theo Luật Đất đai; đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo Luật Đấu thầu; chấp thuận nhà đầu tư, chủ trương đầu tư theo Luật Đầu tư.

Áp dụng thống nhất thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư đối với các dự án xây dựng nhà ở và đô thị để tránh trùng lặp về thẩm quyền, thủ tục quyết định, chấp thuận đầu tư dự án nhà ở, đô thị theo quy định của pháp luật về đầu tư và nhà ở. Ngoài ra, luật quy định danh mục ngành, nghề có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài theo cách tiếp cận chọn “bỏ” (cái nào không cấm thì được làm), nâng cao tính minh bạch trong áp dụng cam kết về mở cửa thị trường của Việt Nam theo các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
Luật cũng bãi bỏ một thủ tục hành chính (như thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư với một số dự án đầu tư của cá nhân, hộ gia đình; bãi bỏ quy định Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư với dự án có quy mô vốn từ 5.000 tỷ đồng); phân cấp cho UBND cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư; cải cách, đơn giản hóa các thủ tục triển khai dự án đầu tư, mở rộng quyền tự chủ của nhà đầu tư trong quá trình thực hiện dự án...

Vẫn hồi hộp chờ hướng dẫn

Tại hội thảo “Những điểm mới và các lưu ý cho doanh nghiệp về Luật Đầu tư 2020, Luật Doanh nghiệp 2020” tổ chức mới đây, nhiều thắc mắc được các DN đặt ra, liên quan đến sự chồng chéo giữa các bộ luật dẫn đến thủ tục hành chính nhiêu khê. Ông Nguyễn Văn Đực, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Xây dựng địa ốc Xanh, bức xúc: Luật Đầu tư có quy định về 2 thủ tục là “chủ trương đầu tư” thì thuộc thẩm quyền của Sở KH-ĐT, trong khi thủ tục “chấp thuận đầu tư” và “công nhận đầu tư” thì thuộc thẩm quyền của Sở Xây dựng.

DN đã nộp hồ sơ 5 - 6 tháng tại Sở KH-ĐT, theo quy định sở chỉ lấy ý kiến 15 ngày làm việc nhưng nay đã trễ nhiều tháng mà các sở không trả lời thì xử lý thế nào? Các đại biểu khác đặt vấn đề tại sao vừa chấp thuận và công nhận đầu tư, mà không gộp chung làm một. Nếu không thì các bộ cần có diễn đàn để trả lời kịp thời các vấn đề mà DN đặt ra.
Đại diện Công ty CP Dệt may Gia Định thắc mắc, có 3 hình thức lựa chọn nhà đầu tư là chấp thuận chủ trương đầu tư và chấp thuận nhà đầu tư không thông qua đấu giá, đấu thầu với điều kiện nhà đầu tư có quyền sử dụng đất. Quy định này là điểm mở. Thế nhưng, thực tế đang tắc nghẽn vì quy định “đất thuê nhà nước thì phải thông qua đấu giá”.

Khi luật mới có hiệu lực thì nghị định hướng dẫn phải giải thích như thế nào khi nhà đầu tư có quyền “sở hữu” - xác định rõ quyền sở hữu là khi có quyết định giao đất, thuê đất hay có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Còn về đất, để được chuyển mục đích sử dụng đất lại hoàn toàn phụ thuộc vào quy hoạch mà luật không rõ ràng thì mỗi địa phương hiểu một kiểu khác nhau, DN sẽ rất cực!
Về Luật DN, có nhiều sửa đổi bổ sung, tuy nhiên, nhiều tồn tại trong thực tế vẫn chưa được Luật DN 2020 giải quyết. Cụ thể, Điều 30 Luật DN 2020 về đăng ký thay đổi nội dung giấy chứng nhận đăng ký DN vẫn còn giữ quy định “Cơ quan đăng ký kinh doanh có trách nhiệm xem xét tính hợp lệ của hồ sơ”, trong khi điều này đã gây tranh chấp khi một số người làm giả hồ sơ, chữ ký để “cướp” DN.

Rất nhiều hồ sơ khiếu nại ra tòa vì một số người trong công ty tự lập biên bản thay đổi tên người đại diện pháp luật của DN, Sở KH-ĐT tiếp nhận mà không kiểm tra đối chiếu hồ sơ đã lưu nên cấp đổi theo yêu cầu. Khi DN phát hiện thì phải kiện nhau ra tòa, còn Sở KH-ĐT “vô can” bởi quy định sở chỉ có trách nhiệm kiểm tra tính “hợp lệ” (đầy đủ giấy tờ theo danh mục) mà không chịu trách nhiệm về tính “hợp pháp” (giấy tờ giả, không đúng đối tượng).