Thanh tra thị trường vàng: Eximbank “dính” phòng chống rửa tiền, chuyển vi phạm của TPBank sang Bộ Công an

Eximbank “dính” phòng chống rửa tiền, chuyển vi phạm của TPBank sang Bộ Công an.

Đây là hai tổ chức tín dụng và bốn doanh nghiệp nằm trong danh sách thanh tra vàng của Ngân hàng Nhà nước được công bố vào tháng 5/2024 sau khi thị trường biến động dữ dội, giá vàng tăng cao liên tục, nới rộng khoảng cách với thế giới và vượt mọi kỷ lục trước đây.

Các kết luận thanh tra ghi nhận một số mặt đạt được của Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), Công ty Bảo Tín Minh Châu, Công ty Tập đoàn Vàng bạc đá quý Doji (Doji), Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) và Ngân hàng Tiên Phong (TPBank).

Thanh tra NHNN phát hiện nhiều thiếu sót, vi phạm tại hai tổ chức tín dụng và bốn doanh nghiệp vàng.

Các ngân hàng và doanh nghiệp cơ bản chấp hành các quy định pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, mua bán vàng miếng theo giấy phép, thực hiện chế độ thông tin báo cáo số liệu mua, bán vàng miếng SJC, niêm yết giá mua bán vàng theo quy định…

Sáu đối tượng được thanh tra có chuyển biến tích cực trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền. Việc lập chứng từ, hoá đơn, sổ sách và kê khai thuế cơ bản theo quy định của pháp luật…

Tuy nhiên, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước phát hiện nhiều vi phạm, thiếu sót mà nguyên nhân được cho là lãnh đạo, nhân viên các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp chưa nghiêm túc chấp hành quy định pháp luật; Việc hiểu và thực hiện Nghị định 24//2012 chưa nhất quán… Và áp dụng nhiều biện pháp xử lý khác nhau.

Vi phạm phòng chống rửa tiền, Eximbank bị phạt 400 triệu đồng

Theo Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, việc chấp hành chính sách pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng tại Ngân hàng Eximbank có nhiều thiếu sót, vi phạm. Nhân viên Eximbank rút ngắn thao tác trong việc kiểm đếm và giao vàng, nhận vàng; rút ngắn thao tác kiểm đếm, thu – chi tiền Việt Nam đồng với khách hàng, chênh lệch đồng Việt Nam từ các giao dịch mua bán vàng trong cùng ngày khách hàng nộp/rút tiền mặt từ tài khoản thanh toán.

Hành vi này tạo điều kiện cho khách hàng thực hiện giao dịch mua, bán với cùng số lượng vàng miếng ở cùng một thời điểm, với thực tế khách hàng và nhân viên giao dịch của Eximbank không cần giao dịch vàng và tiền (chỉ ký chứng từ nhận vàng và tiền), chỉ thực hiện giao dịch tiền của phần chênh lệch giá vàng nhằm mục đích sinh lời.

Vi phạm trên làm tăng doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank đối với 3 khách hàng, chiếm 15% doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank trong thời kỳ 3 khách hàng thực hiện giao dịch mua, bán liên tục cùng số lượng tại một thời điểm với nhà băng. Việc này không phản ánh đúng bản chất doanh số mua, bán vàng miếng của Eximbank.

Ngoài ra, kết luận thanh tra cũng cho thấy việc chấp hành quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền của Eximbank có vi phạm khi không báo cáo một số giao dịch mua, bán vàng giá trị lớn. Eximbank không lập hoá đơn theo quy định khi bán vàng miếng cho khách hàng đối với một số giao dịch, lập hoá đơn bán hàng không đúng thời điểm…

Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Eximbank về hành vi vi phạm quy định của pháp luật về hoạt động phòng, chống rửa tiền. Số tiền phạt là 400 triệu đồng. Cơ quan thanh tra cũng kiến nghị Eximbank chấn chỉnh, chấm dứt ngay các vi phạm nêu trên.

Chuyển vi phạm của TPBank sang Bộ Công an

Ngoài phát hiện vi phạm về kinh doanh vàng, bán vàng trang sức, hoá đơn, chứng từ, thuế… trong hoạt động kinh doanh vàng, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước còn phát hiện Tiên Phong Bank… có nhiều thiếu sót, vi phạm khác.

Trong đó, TPBank vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; nhận vàng miếng SJC của khách gửi cho ngân hàng giữ hộ nhưng không niêm phong, không ghi số series vàng, có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác - liên quan cạnh tranh không lành mạnh.

Ngân hàng Tiên Phong thực hiện chưa nhất quán việc lập hồ sơ giữ hộ vàng, quy trình nội bộ giữ hộ đã ban hành. Một số trường hợp tính, thu phí thừa, thiếu; có trường hợp chứng từ kế toán ghi chưa đúng thông tin mệnh giá, số lượng, quy chỉ, ngày tháng.

TPBank bị phạt hành chính, đồng thời chuyển vi phạm sang Bộ Công an.

Kết luận Thanh tra tại TPBank cũng cho thấy có một trường hợp thực hiện chưa đúng quy định về phòng, chống rửa tiền do báo cáo không đầy đủ các giao dịch đáng ngờ liên quan rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Ngân hàng cũng vi phạm khi lập hoá đơn bán vàng ghi không đầy đủ các nội dung bắt buộc… Trong thời kỳ thanh tra, một số khách hàng có hoạt động mua, bán vàng miếng với TPBank với tần suất liên tục nhiều lần trong ngày, trong tháng với doanh số hàng ngàn tỷ đồng trong một năm với mục đích kinh doanh…

Nguyên nhân dẫn đến các thiếu sót, vi phạm tại TPBank cũng tương tự các đơn vị khác vừa được thanh tra kết luận. Ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã báo cáo một số vụ việc tại TPBank có vi phạm pháp luật.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã phê duyệt và có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý. Căn cứ chỉ đạo của các cấp, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu - Bộ Công an có ý kiến trả lời, theo đó giao Tổng Cục thuế (nay là Cục thuế) chủ trì kiểm tra, đánh giá, xử lý theo quy định pháp luật.

Ngoài ra, Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước cũng ban hành quyết định xử phạt TPBank số tiền 380 triệu đồng với một số vi phạm về phòng, chống rửa tiền; báo cáo thông tin, không thực hiện niêm phong… cũng như đưa ra nhiều kiến nghị chấn chỉnh, chấm dứt hành vi vi phạm.