“Rót” hàng nghìn tỷ đồng cho dự án “ma”, SCB làm ăn ra sao?

Lợi nhuận trái ngược với quy mô...

SCB tuy là ngân hàng tư nhân có tổng tài sản lớn nhất, đứng thứ 5 hệ thống ngân hàng nhưng theo báo cáo tài chính những năm gần đây cho thấy lợi nhuận tại SCB rất khiêm tốn, hoàn toàn trái ngược với quy mô mà ngân hàng này công bố.

Theo đó, trong năm 2015, riêng việc trích lập chi phí dự phòng đã bào mòn 95% kết quả lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh. Cuối kỳ SCB ghi nhận 110 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, giảm 7,5% so với năm trước. Lợi nhuận sau thuế đạt gần 80 tỷ đồng, trong đó lợi nhuận phân phối cho các cổ đông của ngân hàng là 76,4 tỷ đồng.

Năm 2016, SCB tiếp tục báo lợi nhuận sau thuế 78,8 tỷ đồng trong năm 2016, trong đó lãi ròng khiêm tốn ở mức 75,2 tỷ đồng, thua cả con số 76,4 tỷ đồng của năm 2015. Lãi dự thu năm 2016 của SCB hiện đã lên đến 36.366 tỷ đồng, tăng 31% - cao nhất xét trên toàn hệ thống tín dụng. Trong khi đó, các khoản phải thu và lãi dự thu từ lâu đã được biết đến là nơi lý tưởng để "giấu" nợ xấu, báo "lãi ảo".

SCB có tiếp tay cho sai phạm tại Vinafood 2 và SCB có trách nhiệm gì đối với sai phạm tại dự án này?

Lợi nhuận trước thuế hợp nhất của SCB năm 2017 đạt 164 tỷ đồng, tăng 20,6% so với năm 2016. Tuy nhiên, SCB cho rằng mức lợi nhuận còn khiêm tốn chủ yếu do SCB vẫn đang trong quá trình củng cố nền tảng tài chính, các chi phí tái cơ cấu phát sinh trong năm tương đối cao (đặc biệt là chi phí thoái thu lãi do xử lý nợ xấu) và SCB phải tập trung nguồn lực để trích lập đầy đủ dự phòng rủi ro tín dụng, dự phòng trái phiếu VAMC theo đúng quy định.

Năm 2018 ghi nhận lợi nhuận trước thuế của SCB đạt 196 tỷ đồng, tăng 45% so với năm trước. Lợi nhuận sau thuế ở mức 176 tỷ đồng. Lợi nhuận của SCB có phần khiêm tốn so với quy mô của ngân hàng là do trong năm qua, SCB đã cân đối nguồn lực để trích lập 2.162 tỷ đồng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng.

Lợi nhuận sau thuế năm 2019 của SCB cũng chỉ đạt 174 tỷ đồng, tương đương ROA (tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản) chỉ 0,03%. Năm 2019, nợ xấu nội bảng và nợ xấu ngoại bảng tại VAMC của SCB đều tăng cả về quy mô lẫn tỷ lệ. Do lượng nợ xấu tồn đọng còn lớn nên SCB tiếp tục phải dành tới trên 90% lợi nhuận để trích lập dự phòng, khiến lợi nhuận sau dự phòng (trước thuế) năm 2019 chỉ còn 224 tỷ đồng.

Năm 2020, SCB công bố lợi nhuận trước thuế hợp nhất hơn 696 tỷ đồng, gấp 3,2 lần năm trước. Tuy nhiên, ngân hàng ưu tiên trích lập dự phòng rủi ro tín dụng gần 2.000 tỷ đồng chi phí dự phòng, nâng tổng quỹ dự phòng rủi ro lên gần 13.600 tỷ đồng. Trong khi đó, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu tăng lần lượt là 1,16% và 0,81% so với đầu năm.

... SCB vẫn “rót” hàng nghìn tỷ đồng cho dự án “ma”

Tại Kết luận của Thanh tra Chính phủ tại văn bản số 2099 BC-TTCP ngày 2/12/2020 đã chỉ ra hàng loạt sai phạm của Tổng công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood 2) khi bắt tay cùng Công ty Việt Hân nhiều lần làm trái chỉ đạo của Thủ tướng, “phù phép" hàng nghìn mét vuông đất công, có vị trí đắc địa tại TP.HCM thành đất tư để trục lợi.

Kết luận thanh tra nêu rõ: "Việc Vinafood 2 không triển khai dự án, chỉ sử dụng GCN QSDĐ để thế chấp đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho 4 công ty thành viên vay ngân hàng và sau này là Công ty Việt Hân Sài Gòn chỉ sử dụng GCN QSDĐ này và lập nhiều hồ sơ vay bằng dự án đầu tư khống (thực tế không tồn tại dự án này, không có thủ tục xin lập dự án, không có phê duyệt dự án của các cơ quan có thẩm quyền) để thế chấp đảm bảo cho nhiều khoản vay vốn trực tiếp tại một số Ngân hàng TMCP hoặc đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cũng 1 lúc cho các pháp nhân khác thực hiện các dự án khác không liên quan đến 4 cơ sở nhà đất này để vay vốn và giải ngân trái pháp luật." Trong đó vay của SCB 6.308 tỷ đồng.

Công ty Việt Hân Sài Gòn đã lập nhiều hồ sơ vay bằng dự án đầu tư khống, đem đi thế chấp tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) vay hàng nghìn tỷ đồng.

Trong quá trình hợp tác, thông qua chiêu thức thoái vốn nhà nước, 4 lô đất tại địa chỉ số 33 Nguyễn Du và số 34-36-42 Chu Mạnh Trinh đã bị Công ty Việt Hân Sài Gòn mua lại. Sau đó, công ty này lập hồ sơ dự án đầu tư “khống” mang tên The Goldmark Preminum Tower. Các công ty trong dự án này đã ký hợp đồng tín dụng ngắn hạn với gói vay của ngân hàng Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và được giải ngân ngay khoảng 6.308 tỷ đồng.

Khoản vay này được Công ty Việt Hân Sài Gòn chi cho các công ty con, gồm: Công ty cổ phần Bạch Minh Long, Công ty cổ phần Supreme Power, Công ty cổ phần Đầu tư Thuận Nha, Công ty cổ phần Clover Peak, Công ty cổ phần Đầu tư Thanh Man, Công ty cổ phần Đầu tư Song Phú. Khi các khoản vay và lãi trả cuối kỳ này đến hạn sẽ được chuyển sang chi nhánh ngân hàng khác để giải ngân và cho vay mới. Chiêu này được lặp đi lặp lại nhiều lần, số tiền vay lần sau lớn hơn lần trước.

Cụ thể, Bà Trương Thị Cẩm Giang - Chủ tịch HĐTV đại diện pháp luật cho Công ty TNHH TMDVXD Việt Hân Sài Gòn ký hợp đồng thế chấp tài sản với SCB chi nhánh Phạm Ngọc Thạch bằng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BB 971073 của 4 cơ sở nhà đất này thuộc dự án The Goldmark Preminum Tower (dự án khống) do Công ty TNHH TMDVXD Việt Hân Sài Gòn làm chủ đầu tư để đảm bảo cho nghĩa vụ trả nợ cho 9 hồ sơ khách hàng vay ngắn hạn với mục đích sử dụng vốn vay là " Bổ sung vốn để thực hiện thi công dự án The Goldmark Preminum Tower giao đoạn 1 tại 4 cơ sở nhà đất này. Sau đó, SCB chi nhánh Phạm Ngọc Thạch đã giải ngân hơn 5.800 tỷ đồng. Đến tháng 8/2017 Việt Hân Sài Gòn trả hết nợ gốc và lãi 7 hợp đồng, 2 hợp đồng còn lại trả vào tháng 4/2018.

Tiếp tục, Bà Trương Thị Cẩm Giang lại ký hợp đồng thế chấp tài sản với SCB chi nhánh Củ Chi bằng chính dự án khống trên cùng với mục đích sử dụng vốn vay như lần trước. Chi nhánh SCB Phạm Ngọc Thạch đã thực hiện giải ngân 5.371 tỷ đồng trong cùng 1 ngày 17/8/2017. Đến tháng 8/2018 Việt Hân Sài Gòn trả hết nợ gốc và lãi.

Sau đó, Bà Trương Thị Cẩm Giang lại ký hợp đồng thế chấp tài sản với SCB chi nhánh Phạm Ngọc Thạch cũng bằng chính dự án khống này với mục đích sử dụng vốn vay như những lần trước đó. Chi nhánh SCB Phạm Ngọc Thạch đã thực hiện giải ngân 6.308 tỷ đồng trong cùng 1 ngày 29/8/2018.

Sau khi đoàn thanh tra liên ngành vào cuộc kiểm tra, tất cả công ty này đã chủ động đề nghị dùng tài sản khác để thế chấp. Đó là các bất động sản tại dự án khu dân cư lô 9A2 khu 9A+B, khu chức năng số 9 Đô thị mới Nam TP.HCM, tại xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh, thuộc sở hữu của Công ty CP Đầu tư và phát triển bất động sản Việt Liên Á làm tài sản bảo đảm thay thế cho 4 thửa đất số 33 Nguyễn Du, 34-36-42 Chu Mạnh Chinh.

Thanh tra Chính phủ khẳng định, dự án trên không tồn tại, không có thủ tục xin lập dự án, không có phê duyệt dự án của các cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, việc thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để vay ngân hàng hàng nghìn tỷ đồng nói trên vi phạm các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, Chính sách tín dụng, Quy trình lõi cấp tín dụng, Quy chế phán quyết cấp tín dụng của ngân hàng thương mại cổ phần.

Qua đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng thanh tra toàn diện hoạt động cấp tín dụng trong giai đoạn từ 2013 đến nay và các khoản vay liên quan tới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tài sản trên đất tại 4 cơ sở nhà đất (33 Nguyễn Du và 34-36-42 Chu Mạnh Trinh). Đồng thời xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân liên quan tới sai phạm.

Những sai phạm tại dự án này đã được Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, tuy nhiên câu hỏi đặt ra về việc Ngân hàng SCB có tiếp tay cho sai phạm tại Vinafood 2 và SCB có trách nhiệm gì đối với sai phạm tại dự án này vẫn đang bỏ ngỏ.

PV